در ماه های اخیر دو گزارش از دو حادثه جداگانه حاکی از درگیری بین بخشدار جوکار و یک نماینده مجلس با ماموران پلیس راه و پلیس راهور بوده که در هر دو مورد افراد اقدام به ضرب و جرح مامور به واسطه انجام وظایفش کرده بودند و این در حالی بود که بر اساس قوانین، نه تنها تمرد نسبت به ماموران دولتی جرم محسوب می شود که توهین و ضرب و جرح ماموران نیز به صورت جداگانه از سوی قانونگذار مستوجب مجازات دانسته شده است.
ماموران رسمی، دولتی، انتظامی و نظامی در حین انجام وظیفه در پناه قانون هستند و بر همه آحاد ملت واجب است تا با آنها در اجرای قانون همکاری کرده و از اقدام علیه آنها پرهیز کنند؛ این در شرایطی است که اگر مامور از حدود قانون خارج شود دیگر نیازی به تبعیت از وی وجود ندارد و حتی در برابر رفتار غیرقانونی وی می توان مقاومت کرد اما تا زمانی که دستورات و رفتار ماموران در حدود مقررات و قوانین است، هیچ دلیلی مبنی بر تمرد از آنها وجود نداشته و هرگونه مقاومت اعم از توهین یا ضرب، شتم یا جرح مامور، جرم بوده و مستوجب مجازات است.
تمرد از تذکرات و دستورات قانونی ماموران
ماموران دولت (اعم از کارمندان و ماموران انتظامی) در حین انجام وظیفه از مصونیت برخوردارند و همگان باید برای اجرای قانون با آنها همکاری کنند. بر اساس ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی(بخش تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ «هرگونه حمله یا مقاومتی که با علم وآگاهی نسبت به مامورین دولت در حین انجام وظیفه آنان به عمل آید، تمرد محسوب می شود ، در واقع قانونگذار با تعریف تمرد از ماموران دولتی، همگان را به اطاعت از آنها در اجرای قانون، تشویق کرده و البته در ادامه این ماده قانونی، مجازات «تمرد از مامورین دولتی را اعلام کرده که بر اساس آن«۱- هرگاه متمرد به قصد تهدید اسلحه خود را نشان دهد حبس از شش ماه تا دوسال، ۲- هرگاه متمرد در حین اقدام دست به اسلحه برد حبس از یک تا سه سال. ۳- در سایر موارد حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
از آنجایی که تمرد از دستور ماموران ممکن است با جرایم دیگری نظیر توهین یا ضرب و جرح مامور همراه شود، قانونگذار در تبصره ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی پیش بینی کرده است که «اگر متمرد در هنگام تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود، به مجازات هر دو جرم محکوم خواهد شد.
ضرب و شتم ماموران
هیچ کس در هیچ مقام و جایگاهی حق ندارد، جز در مواردی که طبق قانون دفاع مشروع دانسته شده است، اقدام به درگیری یا ضرب و جرح دیگران کند. هرگونه اقدام به حمله یا ضرب و جرح دیگران، ممنوع بوده و چنانچه موجب سرخی، کبودی، شکستگی یا جرح فرد شود، علاوه بر مجازات، مستوجب پرداخت دیه هم است.
در ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی(بخش تعزیرات) در این خصوص ابتدا به ذکر موارد ضرب و جرح پرداخته و آورده است «هرکس عمدا به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کارافتادن عضوی از اعضاء یا منتهی به مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه گردد. در ابتدا آن را مستوجب قصاص دانسته است و در ادامه تاکید کرده «در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت وامنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.
البته قانونگذار از جنبه خصوصی جرم هم غافل نبوده و گفته است که «در صورت درخواست مجنی علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می شود.
در موضوع گفته شده، اگرچه هرگونه ضرب و جرح نسبت به هرکدام از آحاد جامعه ممکن است رخ بدهد اما به طور کلی اگر ضرب و جرح نسبت به ماموران دولتی و آن هم در حین انجام وظیفه باشد، بالتبع، اخلال در نظم و امنیت جامعه تلقی می شود و قانون به سادگی نمی تواند از کنار آن رد شود و همانطور که گفته شده، قانونگذار چنین رفتاری را مشمول مجازات زیادی دانسته است.
توهین به ماموران
مردم به طور کلی از این موضوع غافل هستند که مامور دولت به اختیار خود آن ها را اعمال قانون نمی کند و مامور در اجرای وظیفه معذور است؛ اما با این وجود در برابر مامور مقاومت کرده یا به شخصیت وی توهین می کنند. بر این اساس می توان گفت که یکی از جرایم شایع در برابر ماموران در حین انجام وظیفه، توهین از سوی افراد به آنهاست. ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی(بخش تعزیزات) این موضوع را جرم دانسته و آورده است که «هرکس با توجه به سمت ... کارکنان وزارتخانه ها و موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به سه تا شش ماه حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.
