زوجه پس از فوت شوهر باید بتواند به راحتی زندگی خودش را ادامه دهد و حقوقی که پیش از مرگ شوهر داشته، همچنان در نبود وی داشته باشد؛ یکی از این حقوق، مطالبه مهریه است.
اگر زوجه در ابتدای زندگی مشترک، بخشی از وسایل مورد نیاز زندگی را در قالب جهیزیه تهیه و به خانه شوهر برده باشد، حق دارد تا در فراق شوهر بتواند اثاثیه مذکور را مطالبه کند؛ در خصوص مهریه هم، اگر مهریه را در زمان حیات شوهر نگرفته باشد، باید بتواند پس از مرگ، آن را دریافت کند.
مطابق ماده 1082 قانون مدنی، به مجرد عقد، مهریه، ملک زوجه محسوب میشود و زوجه از همان لحظه عقد حق تصرف در آن را دارد.
بر اساس ماده 869 قانون مدنی، حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق میگیرد و باید قبل از تقسیم آن ادا شود، از قرار ذیل است: قیمت کفن میت و حقوق متعلق به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است؛ دیون و واجبات مالی متوفی و وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها.
در بند دو این ماده به «دیون و واجبات مالی متوفی» اشاره است که یکی از این دیون، مهریه است که باید پرداخت شود.
بر این اساس، زوجه میتواند برای مطالبه مهریه خود به دادگاه خانواده محل اقامتش مراجعه کند و دادگاه نیز بر اساس اموال باقیمانده از مرد، مهریه را به همسرش میدهد.
در هر شرایطی، مرد باید مهریه عندالمطالبه را پرداخت کند البته قانونگذار تا 110 سکه، مرد را دارا فرض میکند و برای بیش از 110 سکه، ضمانت اجرایی در نظر گرفته است.
پس از مرگ شوهر، ابتدا باید دیون وی پرداخت شود:
والدین شوهر، همسر یا همسران وی و فرزندان وی از جمله افرادی هستند که پس از فوت مرد از وی میتوانند ارث ببرند اما پرداخت ترکه به عنوان ارث به مورثان شوهر، پس از پرداخت دیون و بدهیهای فرد میسر است.
زمان ارایه دادخواست دریافت مهریه به دادگاه توسط زن:
زن پس از فوت همسرش تا هر زمانی که خودش اراده کند، میتواند به دادگاه مراجعه کرده و مهریه خود را مطالبه کند.
نحوه محاسبه مهریه :
اگر مهریه زن، وجه رایج است، بر اساس «شاخص» سال فوت شوهر باید مهریه را محاسبه کرد، بنابراین هر زمانی که زن برای مطالبه مهریه خود به دادگاه مراجعه کرد، مقدار مهریه بر اساس زمان فوت همسرش محاسبه خواهد شد.
در خصوص مهریهای که سکه یا مال منقول یا مال غیرمنقول باشد، چون این اموال به ارزش روز هستند، عین همان اموال محاسبه و معادل ارزش آن، به زن پرداخت میشود.
زن به طور طبیعی از عین اموال غیرمنقول ارث نمیبرد بلکه از قیمت آن ارث میبرد اما اگر مهریه زن، مال غیرمنقولی باشد، عین همان مال غیرمنقول به زن تعلق میگیرد و قواعد ارث در این خصوص جاری نخواهد بود.