امروزه مسئله بیکاری از مهمترین پدیده های اجتماعی و اقتصادی یک جامعه محسوب می شود و در این بین اهمیت بیمه هایی همچون بیمه بیکاری نیز بیش از پیش می شود.
نحوه درخواست بیمه بیکاری و چگونگی دریافت آن دارای مراحل و شرایط مختلفی است که قصد داریم در ادامه تمامی آنها را بازگو کنیم
دفتر حقوقی موکل، ارائه دهنده خدمات حقوقی توسط وکلای پایه یک دادگستری در سراسر ایران
افراد مشمول بیمه بیکاری
این افراد مشمول بیمه بیکاری می شوند:
کارگران فعال نهادهای دولتی و عمومی که با یک شرکت قرارداد بسته و دارای بیمه نیز هستند؛ کارگرانی که مشغول فعالیت در بخش های خصوصی هستند و دارای بیمه نیز هستند؛ کارگرانی که دارای قرارداد پیمانی یا شبه رسمی با نهادهای دولتی و بیمه نیز هستند؛ کارگرانی که در برخی از کارخانه ها یا واحدهای صنعتی دارای قرارداد دایم هستند و کارگرانی که در چه نهادهای دولتی و چه در بخش های خصوصی دارای قرارداد فصلی، کار موقت یا معین هستند.
در هر ۵ مورد گفته شده احتمال دارد که بیمه بیکاری آنان، توسط کارفرمایان، به سازمان تامین اجتماعی پرداخته شده یا نشده باشد. به همین دلیل، علاوه بر بهره مندی از خدمات بیمه درمانی در طول فعالیت، در زمان بیکاری جایگاه آنان ارتباط مستقیمی با نحوه پرداخت یا قصور در پرداخت حق بیمه بیکاری به سازمان تامین اجتماعی خواهد داشت. اما در هر صورت سازمان مربوطه موظف به پرداخت حق بیمه بیکاری است.
نکته مهم در رابطه با کارگرانی است که دارای قرارداد دایم هستند؛ به گونه ای که اگر در اثنا یا اتمام قرارداد بیکار شوند، مشمول بیمه بیکاری خواهند بود اما کارگران فصلی یا دارای قرارداد موقت، در زمان اخراج از کار می توانند از بیمه بیکاری برخوردار شوند.
مهمترین مسئله ای که همواره موجب رنجش نیروی کار می شود، این است که با اینکه قراردادهای آنها برای سال های متوالی تمدید می شود، چرا باز هم کارگران موقت نامیده می شوند.
مقررات و شرایط جاری برای اقدام به درخواست بیمه بیکاری
طبق قوانین درخواست بیمه کاری، گروه ها و افراد زیر از این قانون مستثنا هستند که عبارت از «از کارافتادگان کلی و بازنشستگان ؛ «افراد صاحب شغل های آزاد و بیمه شدگان اختیاری و اتباع خارجی هستند.
نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که تمامی کارگران مشمول قانون تامین اجتماعی تابع قانون کار به غیر از اتباع خارجی می توانند تقاضای بیمه بیکاری کنند.
میزان حق بیمه بیکاری
به گزارش باشگاه خبرنگاران، میزان حق بیمه بیکاری، سه درصد حقوق یا مزد بیمه شده و پرداخت آن بر عهده کارفرما است. همچنین با توجه به اینکه مدت اشتغال پیش از بیکاری او، چه میزانی است، مدت پرداخت مقرری مربوط متفاوت است و در هر صورت سقف معینی دارد.
شرایط استحقاق مزایای بیمه بیکاری
کارگری بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار کردن است. تشخیص دادن بیکاری بدون اراده و تعیین تاریخ رخ دادن بیکاری فرد بیمه شده، بر عهده واحد کار و امور اجتماعی محل است.
اما اگر قصور کارگر در انجام فعالیتش، در مراجع حل اختلاف احراز شود، او حق استفاده از مقرری بیمه کاری را ندارد.
فرد بیمه شده بیکار پیش از بیکار شدن باید حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه کاری را دارا باشد. همچنین اگر فرد بر اثر حوادث غیرمترقبه مانند زلزله، سیل، آتش سوزی و جنگ و ... بیکار شود اما سابقه کار کمتر از ۶ ماه داشته باشد، با او همانند افرادی که حق بیمه ۶ ماه را پرداخته اند، رفتار خواهد شد.
لازم به ذکر است که فرد بیمه شده موظف است در مدت ۳۰ روز از تاریخ بیکاریش، آمادگی خود برای اشتغال را به واحدهای کار و امور اجتماعی اطلاع دهد بنابراین فرد حتما باید در این بازه زمانی اقدام به درخواست بیمه بیکاری کند.
میزان مقرری بیکاری
میزان مقرری روزانه بیمه شده بیکار برابر و معادل ۵۵ درصد مزد یا کارمزد بیمه شده است همچنین اگر فرد متاهل بوده یا افرادی را تحت تکفل خود داشته باشد، برای هر یک از افراد تحت تکفل تا ۴ نفر، در حدود ۱۰ درصد حداقل دستمزد روزانه، به دریافتی وی اضافه می شود؛ البته این موضوع به شرطی اجرا می شود که از ۸۰ درصد متوسط مزد دریافتی او در زمان کار کردن بیشتر نباشد و در هر صورت دریافتی مقرری بیمه بیکاری نباید از حداقل دستمزد کارگر ساده کمتر باشد.
بعد از مشغول به کار شدن مجدد بیمه شده بیکار، مقرری قطع می شود اما اگر با معرفی واحد کار و امور اجتماعی، به کاری گمارده شود که حقوق آن از مقرری بیمه بیکاری کمتر باشد، با اعلام این مسئله از واحد کار و امور اجتماعی به شعبه تامین اجتماعی مربوطه، مابه التفاوت آن به وسیله سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود.
زمان پرداخت مقرری بیمه بیکاری
مقرری بیمه بیکاری از همان روز نخست بیکاری پراخت می شود و سقف زمانی پرداخت برای افراد مجرد تا ۳۶ ماه و برای افراد متاهل و متکفلین تا ۵۰ ماه از تاریخ بیکاری بر اساس سنوات پرداخت حق بیمه است.
در رابطه با کسانی که دارای ۵۵ سال و بالای آن هستند، سقف زمانی ذکرشده رعایت نشده و پرداخت مقرری بیمه بیکاری تا بازنشستگی آنان ادامه پیدا می کند.
اگر بیمه شده بیکار در زمان استفاده از مقرری بیمه بیکاری به سربازی برود یا زندانی شود، چنانچه متاهل باشد، مقرری بیمه بیکاری او قطع نخواهد شد اما اگر مجرد باشد، قطع می شود و اگر بعد از پایان خدمت و آزادی، بیکار باشد، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهد بود.
همچنین اگر کارگری در چند نوبت جداگانه از مقرری بیمه بیکاری استفاده کند، جمع مدت با احتساب دوره های پیش ملاک بوده و مازاد بر سقف زمانی قانونی، پرداختی صورت نخواهد گرفت.
از این گذشته مدت دریافت مقرری بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه از لحاظ بازنشستگی، فوت و از کار افتادگی به شمار می رود.
لازم به ذکر است که استفاده از مزایای بیمه بیکاری فقط برای بیمه شدگان دارای کار مستمر نیست و کارگرانی که بدون اراده و میل بیکار شده اند نیز می توانند از مزایای بیمه بیکاری بهره مند شوند.