قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، علاوه بر حبس و سایر مجازات‌های قانونی، فصل ویژه‌ای را به مجازات‌های جایگزین حبس اختصاص داده است تا هم از زندانی‌شدن مجرمانی که حضورشان در جامعه خطرناک نیست، جلوگیری کند و هم بر روند اصلاح و تربیت این افراد، تاثیر بیشتری بگذارد؛ یکی از موارد مهم در مجازات‌های جایگزین حبس هم ارایه خدمات عام‌المنفعه و عمومی رایگان از‌سوی محکومان است که ساز و کارهای اجرای این موارد در نشست دادگستری کرمان مورد بررسی قرار گرفت.
در ماده 64 قانون مجازات اسلامی آمده است است که « مجازات‌های جایگزین حبس عبارت از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت و سابقه مجرم، وضعیت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال، تعیین و اجراء می شود. » و در ماده 79 این قانون نیز، «تعیین انواع خدمات عمومی و دستگاهها و مؤسسات دولتی و عمومی پذیرنده محکومان و نحوه همکاری آنان با قاضی اجرای احکام و محکوم» به آیین‌نامه مربوطه ارجاع شده است که آیین‌نامه مذکور در شهریورماه 93 به تصویب هیات وزیران رسید.
ارایه خدمات عمومی رایگان در راستای سیاست کاهش جمعیت کیفری
دادستان عمومی وانقلاب مرکز استان کرمان از اجرایی شدن طرح ارائه خدمات عمومی رایگان در راستای سیاست های کاهش جمعیت کیفری زندانها واستفاده از مجازات های جایگزین حبس، همزمان با دهه ی مبارک فجر در استان کرمان خبر داد. دادخدا سالاری در جلسه بررسی اجرای ماده 79 قانون مجازات اسلامی، که با حضور جمعی از مدیران کل استانی در محل دادسرای عمومی وانقلاب کرمان برگزار شد، گفت: در جرایم سبک، زندان اثر اصلاحی لازم را ندارد.
وی افزود:هدف اصلی اجرای طرح ارائه خدمات عمومی رایگان ،کاهش جمعیت کیفری زندان ها و دادن فرصت به مجرمین غیرخطرناک جهت کاستن اثرات بزه آنان برجامعه و همچنین برگرداندن شرافتمندانه آنان به دامن جامعه است.
سالاری تاکید کرد: این طرح شامل جرایم سبک و جرائم غیر عمد بوده ودر خصوص جرایم خشن و جرایم علیه اموال واشخاص نمیباشد و شامل کسانی می‌شود که فاقد سابقه کیفری و امید به اصلاح آنان وجود دارد این مقام ارشد قضایی استان با بیان اینکه ساز و کار اجرایی این طرح تهیه و مهیا شده است، تصریح کرد: با توجه به تاکیدات آقای موحد، ریاست دادگستری کل اجرای ماده 79قانون مجازات اسلامی به صورت استانی وبا مدیریت دادسرای مرکز استان در حال انجام و اقدام است.
سالاری ضمن تشکر از تلاش‌های مسئولان و کارکنان اداره کل زندان های استان کرمان که در جهت اصلاح وتربیت مددجویان تلاش می نمایند، یادآور شد: درگذشته افرادی برای اولین مرتبه به زندان معرفی می شدند و با توجه به تراکم جمعیت کیفری زندان ورود این قبیل افراد به زندان نه تنها باعث اصلاح آنان نمی‌شود بلکه آنان را به‌مجرمینی خطرناک تبدیل می‌کند.
آمادگی محاکم برای صدور احکام جایگزین حبس
رییس محاکم کیفری دو شهر کرمان گفت:محاکم کیفری دو شهر کرمان آمادگی لازم را در راستای اعمال مقررات مربوط و صدور احکام با موضوع خدمات عمومی رایگان را دارند. علی میرزابیگی گفت: بدیهی است با همدلی کلیه ارگانهای دارای نقش و اجرای دقیق آئین نامه،خدمات عمومی رایگان نقش مهمی در کاهش جمعیت کیفری زندان ها،حرفه آموزی محکومین وبهره مندی جامعه از خدمات محکومین دارای تخصص یا دارای تجربه در رشته ای معین ایفا خواهد کرد. وی افزود: خدمات عمومی رایگان یکی از تاسیسات جدید و نوآوری های قانون گذار در مواد 79 و 84قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392مورد توجه جدی قرار گرفته است که نقش مهمی در کاهش جمعیت کیفری زندان ها با رویکرد اصلاح و بازپروری مجرمین در جرائم سبک از یکسو وبهره‌مندی اقشار مختلف جامعه وموسسات ونهاد‌های ارائه دهنده خدمات عمومی واجتماعی از سوی دیگر دارد. میرزابیگی بیان کرد: در این میان نقش تربیتی وبازپروری محکومین نیازمند یک همکاری نزدیک و دلسوزانه بین مراجعی مختلفی از جمله دادسرای عمومی وانقلاب ودادگاه های کیفری دو وسازمان زندان ها و ادارات و نهاد های عمومی و یا دولتی مامور به خدمات عمومی را می طلبد.
نقش مجازات‌های جایگزین حبس
در اصلاح وتربیت شخصیت مجرمین
معاون دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان کرمان گفت:اجرای ماده 79قانون مجازات اسلامی منجر به کاهش هزینه‌های ناشی از مجازات حبس و همچنین کاهش آسیب های روحی وروانی به‌محکومین می شود. امینه سالاری بر نقش واثرات اصلاحی مجازات های جایگزین حبس اشاره کرد و افزود: ساز وکار های لازم در جهت حفظ کرامت و حرمت انسانی افرادی که به ارائه خدمات عمومی رایگان محکوم می شوند اندیشیده شده است. وی عنوان کرد:در اجرای منویات رهبر معظم انقلاب و نیز دستورالعمل کاهش جمعیت کیفری ریاست قوه قضائیه مقرر شد ظرفیت پذیرش محکومین مشمول آئین نامه ماده 79قانون مجازات اسلامی باتعیین نوع خدمات مورد نظر از سوی مدیران و روسای دستگاه های دولتی و موسسات عمومی وشرکت های ذی ربط به دادستان مرکز استان اعلام شود تا جهت اجرایی شدن به سراسر دادستان‌های استان ابلاغ گردد تا مدنظر قضات برای اجرای احکام قرار گیرد. وی ابراز امیدواری کرد: با نظارت دقیق مدیران و روسای نهادهای پذیرنده خدمات رایگان بر نظم خدماتی محکومین درعین حفظ کرامت و حرمت انسانی این اشخاص زمینه بازپروی و حرفه آموزی و بازگشت آنان(که تحت شرایط خاصی مرتکب جرم شده‌اند) به جامعه با‌کمترین هزینه وآسیب روحی و روانی و حیثیتی فراهم خواهد شد.
استقبال مدیران دستگاه‌های اجرایی از اجرای طرح ارایه خدمات عمومی رایگان
در ادامه وفایی، مدیر کل میراث فرهنگی استان کرمان گفت: این اقدام قوه قضاییه در جهت کاهش آمار زندانیان اقدامی مبارک است واین اداره کل از اجرای این طرح استقبال می کند.
صادقی، مدیرکل کمیته امداد امام خمینی(ره)استان کرمان اجرای این طرح را مثبت ارزیابی کرد وافزود:این اقدام از بروز بسیاری از معضلات و مشکلات جلوگیری خواهد کرد. سلطانی نژاد، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان کرمان نیز گفت: این اداره کل آمادگی لازم را جهت اجرای این طرح را دارد . دکتر رشیدی نژاد، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی کرمان اجرای ماده 79 قانون مجازات اسلامی را کاری ارزشمند برشمرد و افزود:دانشگاه علوم پزشکی از اجرای این طرح استقبال می‌کنند. در ادامه اسماعیلی، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان،حسنی سعدی، مدیرکل بنیاد شهید وامور ایثارگران و سایر حاضرین در جلسه به بیان دیدگاه های خود در جهت اجرای بهتر این طرح پرداختند.
