وصیت نامه سندی است که به موجب آن، فرد برای امور شرعی، شخصی و مالی خود پس از فوت تعیین تکلیف می کند. اگرچه نوشتن وصیت نامه در بین مسلمانان مستحب به شمار می رود اما اگر فرد بخواهد برای امور پس از مرگش وصیت نامه تنظیم کند، لازم است تا از شرایط قانونی تنظیم وصیت نامه آگاه باشد تا وصیت وی مطابق با قانون، قابل اجرا باشد.
وصیت نامه به ۳ شکل خودنوشت، سری و رسمی نوشته می شود.
انواع وصیت نامه
وصیت نامه رسمی در دفتر اسناد رسمی نوشته می شود. وصیت نامه خودنوشت نیز به وصیت نامه ای گفته می شود که دارای تاریخ روز و ماه و سال است، موصی (وصیت کننده) آن را با خط خود نوشته باشد و به امضا برساند و در غیر این صورت وصیت نامه فاقد اعتبار است.
پیشنهاد مطالعه : درباره تنفیذ وصیت نامه چه می دانید؟
وصیت نامه سری را می توان به خط فرد یا دیگری نوشت اما در هر صورت باید امضای موصی را داشته باشد و فرد می تواند پس از نوشتن وصیت نامه آن را در صندوق امانات به امانت قرار دهد.
کسی که سواد ندارد، نمی تواند وصیت نامه خودنوشت و سری را بنویسد، البته کسانی که قادر به صحبت نیستند نیز از تنظیم وصیت نامه سری معذور هستند.
محرومیت از ارث؟
گاهی وراث وصیت نامه خودنوشت را انکار می کنند که برای رسیدگی به این ادعا باید به دادگاه حقوقی مراجعه کنند و رسیدگی به آن باید با تشریفات صورت گیرد. این در حالی است که اگر افراد وصیت نامه رسمی را قبول نداشته باشند باید با ادعای جعل آن به دادگاه مراجعه کنند.
در وصیت نامه موصی نمی تواند کسی را از ارث محروم کند اما نکته مهم این است که ابتدا باید بدهی موصی تسویه شود و مابقی اموال در بین وراث تقسیم می شود.
وصیت تملیکی
وصیت تملیکی و عهدی از اقسام وصیت نامه است. وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی از مال خود را برای زمان بعد از فوتش به دیگری به صورت رایگان می بخشد، با این نوع وصیت، شخص می تواند تا حدودی تکلیف اموال خود را معین کند و به عنوان مثال، در مواردی اموال خود را برای استفاده در امور خیریه، تملیک کند.
در وصیت تملیکی، پس از فوت فرد، اموال به نام دیگری تملیک می شود؛ بنابراین قبول آن قبل از فوت موصی موثر نیست. موصی می تواند از وصیت خود رجوع کند اگر فرد، موصی به (مال مورد وصیت) را قبض کرده باشد.
وصیت عهدی
این وصیت عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور کند. به عنوان مثال شخصی را وصی می کند تا بعد از مرگش، بدهی های او را پرداخت کند.
در وصیت عهدی شخصی که به موجب وصیت، به عنوان ولی بر صغیر یا بر کارهای دیگر انتخاب شده است را وصی می گویند.
وصیت بر مال غیر، باطل است
آنچه وصیت می شود، باید ارزش مالی و منفعت قلایی داشته باشد و غیرمشروع نباشد بنابراین وصیت در خصوص مواد مخدر، مشروبات الکلی و امثال آن باطل است. وی افزود: مال مورد وصیت باید قابلیت معامله و نقل و انتقال داشته باشد، بر این اساس اموال عمومی و موقوفه نمی توانند مورد وصیت قرار گیرند همچنین آنچه وصیت می شود باید در مالکیت وصیت کننده باشد بنابراین وصیت بر مال غیر، باطل است.
آثار حقوقی وصیت نامه پس از فوت شخص ظاهر می شود
آثار حقوقی وصیت نامه پس از فوت شخص ظاهر می شود یعنی تا وقتی که شخص زنده است، خود او تصمیم گیرنده و عامل است، به همین جهت بین عامه مردم متداول است که می گویند، آدم زنده وکیل و وصی نمی خواهد اما با فوت وصیت کننده همه مصمم می شوند که به وصیت او عمل کنند.
رجوع موصی (وصیت کننده) از وصیت همواره جایز است و فرد می تواند بارها در وصیت نامه خود تجدید نظر کند، بنابراین آخرین وصیت نامه متوفی که مطابق تشریفات قانونی تنظیم شده باشد، معتبر خواهد بود، به این ترتیب با اطلاع از تشریفات قانونی تنظیم وصیت نامه و رعابت آن، علاوه بر آنکه هدف فرد از وصیت و آخرین اراده وی در باره اموالش اجرایی می شود، مانع بروز اختلاف و تنش در خانواده ها شده و از حجم پروند ه های دادگستری و هزینه های افراد و دولت در این باره کاسته خواهد شد.
