شهادت کذب چیست ؟ نحوه دفاع از شهادت کذب چگونه است ؟

شهادت کذب چیست ؟ بطور کلی شهادت در دعاوی بعنوان یکی از ادله اثبات دعوا بشمار می رود به این معنا که اشخاص جهت اثبات ادعای خود در یک دعوی به آن استناد جسته و حق خویش را با توسل به آن در مراجع قضایی به اثبات می رسانند. با اینحال در این عرصه شاهد ارایه شهادت کذب از سوی اشخاص می باشیم و اشخاصی با انگیزه های مالی یا شخصی، حاضر به ادای شهادت کذب یا دروغ می شوند.

در این مقاله در خصوص شهادت کذب و اینکه چنانچه با آن مواجه گردیم چگونه با آن برخورد نماییم ، مورد بررسی قرار می دهیم.

شهادت کذب به چه معناست؟

در تعریف شهادت باید گفت:

 (شخصی به نفع یکی از اصحاب دعوا و به ضرر طرف دیگر خبر از وقوع امری میدهد)

شهادت کذب نیز عبارت است از:

((ادای گواهی دروغ نزد مقامات رسمی در دادگاه توسط شاهد یا گواه))

به همین علت قانونگذار شهادت دروغ را جرم انگاری کرده وبرای آن مجازات تعیین نموده است.

شاهد باید دارای چه شرایطی باشد؟

طبق ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی ،شاهد باید دارای اوصاف ذیل باشد:

۱-بالغ

۲-عاقل

۳-عدالت

۴-طهارت مولد

۵-ذی نفع نبودن در موضوع دعوی

۶-نداشتن خصومت با یکی از طرفین دعوی

۷-عدم اشتغال به تکدی گری وولگرد نبودن

تشخیص صحت موارد با قاضی دادگاه می باشد ،و در صورت عدم وجود هر یک از موارد فوق شهادت شاهد فوق در حد اماره قضایی و بسته به نظر قاضی خواهد بود.

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ چیست؟

برای تحقق این جرم باید مرتکب آن قصد انجام چنین فعلی را داشته باشد ،چرا که این جرم از جمله جرائم عمدی محسوب می گردد و شاهد در ابتدای ادای شهادت ،سوگند یاد می کند و به شهادتی که ارائه می دهد و عواقب آن اشراف کامل دارد.

به همین دلیل اگر در شهادت ذکر شده دروغ بگوید ،مرتکب جرم شهادت کذب شده است.

برای تحقق جرم شهادت کذب طبق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی شرایط زیر باید محقق گردد:

۱-شهادت دروغ باید در دادگاه و نزد مقام قضایی صورت گرفته باشد:

اگر شهادت دروغ در خارج از مراجع قضایی صورت گرفته باشد(مثلا در کلانتری)جرم شهادت کذب محقق نشده و مرتکب قابل مجازات نمی باشد.

۲-شهادت دروغ بایدنزد یک مقام رسمی ادا گردد :

پس اگر نزد یک مقام غیر رسمی واقع گردد ،جرم شهادت دروغ رخ نداده است.

 البته باید گفت مقامات رسمی اختصاص به مقامات قضایی ندارد یعنی اگر شهادت دروغ نزد سایر مقامات غیر قضایی اما رسمی عنوان شود باز هم جرم شهادت کذب محقق شده و قابل مجازات می باشد.

ماده ۴۹ قانون ثبت احوال در این باره عنوان میدارد:

((اگر کسی در اداره ثبت احوال به دروغ شهادت دهد که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این شهادت موثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد مشمول مجازات شهادت دروغ است.))

در ماده ۲ قانون تخلفات ،جرائم و مجازاتهای مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه،و همچنین ماده ۱۵ قانون راجع به ورود واقامات اتباع خارجه در ایران و ماده ۱۰ قانون تصدیق انحصار وراثت نیز مقاماتی پیش بینی شده که شهادت دروغ نزد آنان نیز ،جرم محسوب می شود.

مجازات شهادت دروغ چیست؟

مجازات شهادت دروغ دارای دو دسته از جمله: ضمانت اجرای حقوقی و ضمانت اجرایی کیفری می باشد.

ضمانت اجرایی کیفری این جرم در ماده ۶۵۰ قانون تعزیرات این گونه عنوان شده است:

((هرکس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد ،به سه ماه ویک روز حبس ویا به یک میلیون وپانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می گردد.))

همچنین اگر شهادت کذب باعث اجرای مجازاتی نظیر:

 دیه یا حدود (شلاق برای شرب خمر)یا قصاص عضو یا اعدام گردد همان مجازات بر کسی که ادای شهادت دروغ نموده نیز اعمال خواهد شد.

به عنوان مثال : اگر در جرمی ،شاهد به دروغ شهادت دهد و این امر باعث اعدام فرد بی گناه گردد و سپس مشخص شود شهادت دروغ بوده ،قاضی و مامور اجرای مجازات مسولیتی نداشته و فردی که شهادت دروغ داده است به مجازات اعدام محکوم خواهد شد.

ضمانت اجرای حقوقی شهادت کذب، به جبران خسارات مادی و معنوی مرتبط می گردد.

مستندات قانونی شهادت کذب چه می باشد؟

۱-بخشنامه رییس قوه قضاییه در مورد شهود ساختگی و شهادت کذب[۱]:

۲-ماده ۶۵۰ قانون تعزیرات مجازات اسلامی:

 در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد ،به سه ماه ویک روز حبس ویا به یک میلیون وپانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می گردد.

۳-ماده۱۰ قانون انحصار وراثت:

هر شاهدی که در موضوع تحصیل تصدیق وراثت برخلاف حقیقت شهادت دهد برای

شهادت دروغ تعقیب و به مجازاتی که برای این‌جرم مقرر است محکوم خواهد شد.

۴-سایر قوانین خاص

آثار و پیامدهای شهادت کذب چیست؟

چنانچه شهادت دروغ مبنای رای دادگاه اعم از دادگاه حقوقی یا کیفری  قرار گیرد، می توان با اثبات کذب بودن شهادت شهود ، به رای صادره اعتراض نمود تا آنجا که حتی چنانچه رایی قطعی گردد نیز می توان از طریق سازوکار « اعاده دادرسی» مجدداً درخواست رسیدگی مجدد از مراجع قضایی نمود.

همچنین در صورتی که شاهد رایی از دادگاه بدوی گردیده اید که بر مبنای شهادت کذب رای صادره گردیده است، از رای صادره اعتراض و تجدیدنظرخواهی بعمل آورید و بخش مهمی از اعتراض خویش را به شهود کذب و دلایل کذب بودن آن اختصاص دهید.

از دیگر آثار چنین شهادت هایی، به موضوع تحمل کیفر نسبت به اینگونه اشخاص باز می گردد.

نحوه جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ چگونه است؟

طبق قانون مدنی اگر کسی به دیگری خسارتی وارد نماید ،ملزم به جبران آن می باشد.

پس در شهادت دروغ نیز اگر شاهد موجب ورود خسارت به کسی گردد باید در صدد جبران آن برآید.

در قانون نیز مواردی برای جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ پیش بینی شده که به بررسی آن می پردازیم:

تصور کنید اگر دادگاه از شهود درخواست ادای شهادت کند و بعدا مشخص گردد که شهود شهادت بر خلاف واقع را اظهار نموده اند ،علی رغم اینکه این شهادت به نفع یا به ضرر یکی از طرفین باشد ،اگر سبب ورود خسارت به کسی گردد ،علاوه بر مجازات شهادت دروغ ،ملزم به جبران خسارت زیان دیده نیز می شوند.

نحوه  انصراف و عدول  از شهادت  کذب چگونه است؟

ممکن است شخصیکه بعنوان شاهد نزد مقام قضایی شهادت داده است، پیشمان گشته و مایل به رجوع از شهادت خویش باشد.

رجوع از شهادت مستلزم اثبات خلاف واقع بودن شهادت نیست،بلکه همینکه شاهد مدعی شود به جهاتی مانند :

تطمیع،تهدید یا اشتباه شهادت غلط داده است، دادگاه به شهادت او ترتیب اثر نمی دهد و اگر براساس شهادت نادرست حکمی صادر شده باشد ،در مرحله تجدید نظر حکم مزبور نقض می گردد.

شاهد در این صورت می تواند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و یا محکمه مبادرت به انصراف و عدول از شهادت اقدام نماید.

مطلب مرتبط : تأثیر رابطه خادم و مخدومی در شهادت

نحوه دفاع از شهادت کذب چگونه است ؟

 از مهمترین راههای دفاع در اثبات کذب بودن شهادت شهود توسل به دو راهکار جرح شهود و همچنین طرح سوالاتی هوشمندانه و دقیق از شهود در محضر دادگاه در دعاوی حقوقی، کیفری و خانواده و … می باشد.

۱-راهکار اول: (جرح شهود)

 بدین معناست که مدعی شهادت کذب، ادعا نماید شاهد طرف مقابل، فاقد یکی از شرایطی است که قانون برای شهود(بالغ، عاقل، عدالت، طهارت مولد، ذی نفع نبودن در موضوع دعوی ، نداشتن خصومت با یکی از طرفین دعوی ، عدم اشتغال به تکدی گری و ولگردی) تعیین کرده است .در این صورت دادگاه به بررسی موارد جرح می پردازد.

۲-راهکار دوم ( طرح سوالاتی هوشمندانه از شهود و ارایه تعارض در اظهارات)

در این خصوص پیشنهاد می گردد از قاضی پرونده تقاضای ادای شهادت منفردانه شهود گردید چراکه در صورت اثبات کذب بودن شهود ، شاهد تعارض گویی های فراروان شهود با شخصی می گردید که به شهود کذب متوسل گردیده است و این امر نیازمند طراحی سوالات و سناریوی از پیش ساخته ای می باشد که بتوانید از طریق آن تعارض در صحبت های شهود را برملا سازید.

پیشنهاد می گردد در این خصوص از وکلای متبحر و مجرب که در این عرصه از سابقه مناسبی در خصوص رد اظهارات شهود در دعاوی خویش ، دارای تجربه هستند بهره مند گردید چراکه این امر حتی نیازمند بهره گیری از داشتن هوش نسبی نیز میباشد.

در این رابطه ماده ۲۳۴ قانون آئین دادرسی مدنی بیان میدارد:

((هریک از اصحاب دعوی می توانند گواهان طرف خود را با ذکر علت ،جرح کنند. چنانچه پس از صدور رأی برای دادگاه معلوم شود که قبل از ادای گواهی، جهت جرح وجود داشته اما بر دادگاه مخفی مانده و رأی صادره هم مستند به آن گواهی بوده، مورد از موارد نقض است و چنانچه جهات جرح بعد از صدور رأی حادث شده باشد، موثر در اعتبار رأی دادگاه نخواهد بود.))

مطلب مرتبط: نمونه رای شهادت دروغ

چگونه از وکیل متخصص در اثبات امر شهادت کذب یا دفاع در قبال آن بهره مند گردیم؟

در صورتی که درگیر دعوای حقوقی، کیفری، خانواده و… در مراجع قضایی هستید و طرف مقابل با استناد به شهادت کذب اقدام به اثبات ادعا یا دفاع واهی علیه شما نموده است ،میتواند از وکلایی که در این عرصه واجد تخصص و تجربه هستند ، بهره مند گردید.

 در این راستا دفتر حقوقی موکل مفتخر است به هموطنان مشاوره حقوقی ارائه نماید تا به بهترین شکل ممکن از سد شهادت کذب طرف مقابل عبور نمایید.

نمونه رای شهادت کذب:

شاکی:………….

متهم:…………

اتهام : شهادت دروغ در دادگاه نزد مقامات رسمی

رای دادگاه:

در خصوص اتهام آقای……….. فرزند……… دایر برشهادت کذب در شعبه …. دادگاه حقوقی تبریز، موضوع شکایت آقای………، با عنایت به محتویات پرونده  و تحقیقات معموله و شکایت شاکی و مستندات ابرازی در جلسه مورخ………دادکاه حقوقی………  و اظهارات متعارض وی در جلسات تحقیق شعبات بازپرسی دادسرای تبریز و با لحاظ مکالمات ضبط شده طرفین و کیفرخواست صادره از دادسرا و وقوع بزه  و انتساب آن را به متهم محرز و مسلم دانسته و مستنداً به ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، مرتکب را به تحمل سه ماه و یک روز حبس تعزیری محکوم می نماید. رای صادره حضوری و ظرف بیست روز قابل تجدیدنظر می باشد.

سوالات متدوال:

۱-شهادت دادن در دفاتر رسمی اسناد رسمی مشمول مجازات شهادت کذب می شود؟

جواب:خیر ،فقط شهادت نزد مقامات رسمی احصا شده در قانون دارای مجازات است.

۲-اگر شهادت دروغ در دادگاه رد شود ومورد قبول قاضی واقع نشود می توان از شاهدی که شهادت دروغ داده شکایت نمود؟

جواب:بله،این عمل جرم بوده و دارای مجازات است.

۳-چگونه می توان شهادت کذب را اثبات کرد؟

جواب :با استفاده از جرح و تعدیل شهود میتوان شهادت ادا شده را کذب اعلام کرد.

بخشنامه رییس قوه قضاییه در مورد شهود ساختگی و شهادت کذب :

“رییس قوه قضاییه به منظور حفظ شان و اعتبار شهادت شهود در نظام قضایی و جلوگیری از انحراف روند تحقیقات و دادرسی ها توسط شهود ساختگی و شهادت کذب بخشنامه ای را صادر کرد.

“به منظور حفظ شان و اعتبار شهادت شهود در نظام قضایی و جلوگیری از انحراف روند تحقیقات و دادرسی‌ها توسط شهود ساختگی و شهادت کذب لازم است ضمن رعایت دقیق مقررات قانونی اعم از ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی و مواد ۲۱۰ و ۲۱۱ و ۳۲۰ تا ۳۳۰ و ۶۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری و مواد ۲۳۲ تا ۲۴۷ قانون ایین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی در خصوص چگونگی احضار ، اخذ اظهارات شهود و جلوگیری از تبانی و مواضعه انها با طرفین پرونده نسبت به انجام امور ذیل اقدام نمایید :

۱-مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه حداکثر ظرف دو ماه ترتیبی اتخاذ نماید که امکان ثبت مشخصات گواهان در سامانه مدیریت پرونده قضایی(سمپ) امکان‌پذیر باشد.

۲-قضات دادگاه‌ها و دادسراها نسبت به احراز هویت شهود تعرفه شده و درج مشخصات گواهان در سامانه مذکور و استخراج سابقه آنان اقدام نمایند

۳-در صورت کشف شهادت کذب و تبانی در اثنای تحقیقات یا رسیدگی، فوراً مراتب صورت مجلس و جهت تعقیب کیفری مرتکبین اقدام لازم معمول گردد

۴-مرکز حفاظت و اطلاعات قوه‌قضائیه ضمن مراقبت مستمر در این خصوص، نسبت به شناسایی و معرفی اشخاصی که در اطراف واحدهای قضایی به صورت حرفه‌ای حضور داشته ودر قبال اخذ مال یا امتیاز، مبادرت به ادای شهادت کذب در مراجع قضایی می‌کنند، اقدام مقتصی را مبذول نماید.

نظارت بر حسن اجرای این بخشنامه به عهده روسای کل دادگستری‌های استان‌ها می‌باشد.”

در مقاله بالا کاملا در رابطه با شهادت کذب چیست ؟ و همچنین مجازات آن صحبت شد. در صورتی که سوالی دارید می توانید از قسمت نظرات اقدام نمایید و ظرف چند ساعت منتظر پاسخ خود باشید.