علائم تجاری

به چه اعمالی جرم‌ رایانه‌ای گفته می شود؟|دفتر حقوقی موکل

در جهان امروز رایانه به موازات خدمات بی شمار خود، همچون دیگر دستاوردهای علمی- صنعتی امکان بهره بردن نادرست از آن و تبدیل به ابزاری برای جرم و بزه را دارد. افزون بر این، خود نیز می تواند موضوع جرم قرار گیرد؛ از این روی، در بررسی جرایم مربوط به رایانه با دو تعریف از جرم رایانه ای رو به رو هستیم؛

 


۱- جرمی که در فضای مجازی (cyber) رخ می دهد، جرم رایانه ای است و بر اساس این دیدگاه، اگر رایانه ابزار و وسیله ارتکاب جرم باشد، آن جرم را نمی توان در زمره جرایم رایانه ای قلمداد کرد.

 

۲- در تعریف دوم هر فعل یا ترک فعلی که «در یا «از طریق یا «به کمک سیستم های رایانه ای رخ می دهد جرم رایانه ای قلمداد می شود. از این دیدگاه جرایم به سه دسته تقسیم می شوند:

 

الف) رایانه موضوع جرم: در این دسته از جرایم رایانه و تجهیزات رایانه ای، موضوع جرایم سنتی (کلاسیک) مثل سرقت، تخریب تجهیزات و ... هستند.

ب) رایانه واسطه جرم: رایانه وسیله و ابزار ارتکاب جرم است و از آن برای جعل مدرک، گواهینامه و... استفاده می شود.

ج) جرایم محض رایانه ای: دسته سوم، جرایم محض، جرایمی مانند هک یا ویروسی کردن که صرفاً در فضای مجازی (cyber ) اتفاق می افتد.

 

در اسناد و کنوانسیون های بین المللی درباره جرایم رایانه ای رویکردی دوگانه وجود دارد، به این معنا که هم ارتکاب جرایم رایانه ای محض مانند هک کردن جرم محسوب می شود و هم ارتکاب جرایم سنتی با استفاده از سیستم های رایانه ای، مانند نقض حقوق مالکیت معنوی، جرم تلقی شده است.

 

در کشور ما تعاریفی که در پیش نویس جرایم رایانه ای آمده جرم ها را به جرم هایی از قبیل کلاهبرداری کامپیوتری، جعل کامپیوتری، جاسوسی کامپیوتری، سابوتاژ کامپیوتری (تغییر، محو، متوقف سازی و شنود در خطوط ارتباطی و...) تخریب کامپیوتری، دستیابی غیرمجاز، شنود غیرقانونی و... تقسیم کرده و مجازات هایی برای برخورد با این جرایم در نظر گرفته شده است.

 

بنا بر قوانین کشور مواردی چون تحقیر و توهین به جنس زن، انتشار غیرمجاز اسناد، دستورها و مسایل محرمانه، افترا به مقامات، نهادها و سازمان های حکومتی، انتشار فیلترشکن، طرح مسائل نژادی و قومی، عرضه تجاری آثار سمعی و بصری بدون مجوز وزارت ارشاد، تبلیغ و ترویج مصرف سیگار، ترویج اسراف و تبذیر، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه یی از مصادیق جرایم رایانه یی است

 

مصادیق مختلفی برای محتواهای مجرمانه در فضای مجازی تعریف شده که این موارد در هشت گروه کلی طبقه بندی شده اند.

 

محتوا علیه عفت و اخلاق

 

اولین مورد از این گروه بندی هشت گانه به محتواهای علیه عفت و اخلاق عمومی مربوط می شود و مواردی چون اشاعه فحشا و منکرات، تحریک، تشویق، ترغیب، تهدید یا دعوت به فساد و فحشاء و ارتکاب جرایم منافی عفت یا انحرافات جنسی، انتشار، توزیع و معامله محتوای خلاف عفت عمومی ( مبتذل و مستهجن )، تحریک ، تشویق، ترغیب، تهدید یا تطمیع افراد به دستیابی به محتویات مستهجن و مبتذل و استفاده ابزاری از افراد در تصاویر و محتوا و تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی به عنوان مصادیقی از جرایم رایانه یی معرفی شده اند و تمامی افرادی که نسبت به انتشار چنین مواردی اقدام کرده باشند طبق قوانین مورد مجازات و پیگرد قرار خواهند گرفت.

 

محتوا علیه مقدسات اسلامی

 

در گروه دوم جرایم رایانه یی که به محتوا علیه مقدسات اسلامی مربوط می شود، ارائه محتوای الحادی و مخالف موازین اسلامی، اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، اهانت به هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع)، تبلیغ به نفع حزب گروه یا فرقه منحرف و مخالف اسلام، نقل مطالب از نشریات و رسانه ها و احزاب و گروه های داخلی و خارجی منحرف و مخالف اسلام به نحوی که تبلیغ از آن ها باشد، اهانت به امام خمینی ( ره ) و تحریف آثار ایشان، اهانت به مقام معظم رهبری و سایر مراجع تقلید در زمره جرم های رایانه یی به شمار می روند.

 

محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی

 

اما دسته سوم جرایم رایانه یی به محتواهای علیه امنیت و آسایش عمومی برمی گردد و مواردی چون تشکیل جمعیت، دسته، گروه در فضای مجازی (سایبر) با هدف برهم زدن امنیت کشور، هرگونه تهدید به بمب گذاری، انتشار محتوایی که به اساس جمهوری اسلامی ایران لطمه وارد کند، انتشار محتوا علیه اصول قانون اسلامی، تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، اخلال در وحدت ملی و ایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه به ویژه از طریق طرح مسائل نژادی و قومی، تحریک یا اغوای مردم به جنگ و کشتار یکدیگر، تحریک نیروهای رزمنده یا اشخاصی که به نحوی از انحا در خدمت نیروهای مسلح هستند به عصیان، فرار، تسلم یا عدم اجرای وظایف نظامی، تحریص و تشویق افراد و گروه ها به ارتکاب اعمالی علیه امنیت، حیثیت و منافع جمهوری اسلامی ایران در داخل یا خارج از کشور، تبلیع به نفع گروه ها و سازمان های مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران، فاش کردن و انتشار غیرمجاز اسناد و دستورها و مسایل محرمانه و سری دولتی و عمومی یا اسرار نیروهای مسلح، فاش کردن و انتشار غیرمجاز نقشه و استحکامات نظامی،انتشار غیرمجاز مذاکرات غیرعلنی مجلس شورای اسلامی،انتشار بدون مجوز مذاکرات محاکم غیرعلنی دادگستری و تحقیقات مراجع قضایی و انتشار محتوایی که از سوی شورای عالی امنیت ملی منع شده باشد را شامل می شود.

 

محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی

 

اما در گروه چهارم که به محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی برمی گردد: اهانت و هجو نسبت به مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی و عمومی، افترا به مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی و عمومی، نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی علیه مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی، جعل پایگاه های اینترنتی بانک ها، سازمانها و نهادهای دولتی و عمومی جرم محسوب می شود.

 

محتوا برای ارتکاب جرایم رایانه ای

 

در گروه پنجم که به محتواهایی که برای ارتکاب جرایم رایانه یی به کار می روند مربوط می شود، مواردی از قبیل انتشار یا توزیع و در دسترس قرار دادن یا معامله داده ها یا نرم افزارهایی که صرفاً برای ارتکاب جرایم رایانه یی به کار می رود، فروش انتشار یا در دسترس قرار دادن غیرمجاز گذرواژه ها و داده هایی که امکان دسترسی غیرمجاز به داده ها یا سامانه های رایانه یی یا مخابراتی دولتی یا عمومی را فراهم می کند، انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزش دسترسی غیرمجاز، افترا به مقامات، نهادها و سازمان های حکومتی، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه یی، تحریف و اخلال در داده ها یا سیستم های رایانه یی و مخابراتی، آموزش و تسهیل سایر جرایم رایانه یی، انتشار فیلترشکنها و آموزش روش های عبور از سامانه های فیلترینگ، انجام هرگونه فعالیت تجاری و اقتصادی رایانه یی مجرمانه مانند شرکتهای هرمی، ایجاد مراکز قمار در فضای مجازی جزو جرایم رایانه یی تعریف می شوند.

 

امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی

 

بخشی دیگر از محتواهای مجرمانه فضای مجازی به امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی مربوط می شود و بر همین اساس انتشار و سرویس دهی بازی های رایانه ای دارای محتوای مجرمانه، معرفی آثار سمعی و بصری غیرمجاز به جای آثار مجاز، عرضه تجاری آثار سمعی و بصری بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تشویق و ترغیب به نقض حقوق مالکیت معنوی برخی از این موارد جرم محسوب می شوند.

 

محتوای دعوت کننده به جرم

 

اما در گروه دیگر محتواهایی که تحریک، ترغیب، یا دعوت به ارتکاب جرم می کنند از جمله انتشار محتوای حاوی تحریک، ترغیب، یا دعوت به اعمال خشونت آمیز و خودکشی، تبلیغ و ترویج مصرف مواد مخدر، مواد روان گردان و سیگار، باز انتشار و ارتباط ( لینک ) به محتوای مجرمانه تارنماها و نشانی های اینترنتی مسدود شده، نشریات توقیف شده و رسانه های وابسته به گروه ها و جریانات منحرف و غیر قانونی، تشویق تحریک و تسهیل ارتکاب جرایمی که دارای جنبه عمومی هستند از قبیل اخلال در نظم، تخریب اموال عمومی، ارتشا، اختلاس، کلاهبرداری، قاچاق مواد مخدر، قاچاق مشروبات الکلی و غیره، تبلیغ و ترویج اسراف و تبذیر،فروش، تبلیغ، توزیع و آموزش استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جزو نمونه های این دسته از جرایم رایانه ییبه شمار می روند.

 

انتخابات مجلس شورای اسلامی

 

گروهی دیگر از جرایم رایانه یی نیز به انتخابات مجلس شورای اسلامی مربوط می شود و در قالب آن انتشار هرگونه محتوا با هدف ترغیب و تشویق مردم به تحریم و یا کاهش مشارکت در انتخابات، انتشار هرگونه ادعای غیرواقع مبنی بر توقف انتخابات و یا دعوت به تجمع اعتراض آمیز ، اعتصاب ، تحصن و هر اقدامی که به نحوی موجب اخلال در امر انتخابات شود، انتشار و تبلیغ علائم تحریم انتخابات گروه های ضد انقلاب و معاند، انتشار هجو یا هجویه و یا هرگونه محتوای توهین آمیز در فضای مجازی علیه انتخابات، انتشار هرگونه مطلب خلاف واقع مبنی بر انصراف گروه های قانونی از انتخابات، استفاده از سایت ها و وبلاگ های رسمی نهادها و دستگاه های دولتی جهت بهره برداری در تبلیغات نامزدهای انتخاباتی به عنوان مصادیق جرایم رایانه ای معرفی شده اند.

 

همچنین درج محتوای تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی خارج از مدت زمان مقرر شده برای فعالیت انتخاباتی، انتشار هرگونه محتوا در جهت تحریک ، ترغیب ، تطمیع و یا تهدید افراد به خرید و فروش آرا ، رأی دادن با شناسنامه جعلی و شناسنامه دیگری ، جعل اوراق تعرفه ، رأی دادن بیش از یک بار و سایر روش های تقلب در رای گیری و شمارش آرا، انتشار هرگونه محتوا جهت ایجاد رعب و وحشت برای رأی دهندگان یا اعضای شعب، استفاده ابزاری از تصاویر زنان برای تبلیغات انتخاباتی و یا عدم رعایت شئونات اسلامی در انتشار تصاویر مربوط به زنانی که نامزد انتخاباتی هستند، انتشار هرگونه محتوا در جهت توهین ، افترا و نشر اکاذیب با هدف تخریب نظام ، قوای سه گانه ، سازمان های حکومتی و نهادهای اجرایی و نظارتی انتخابات به منظور بهره برداری انتخاباتی، انتشار هرگونه محتوا و مکاتبات دارای طبقه بندی (محرمانه و سری) مرتبط با انتخابات ، انتشار اخبار کذب از نتایج بررسی صلاحیت ها ، شمارش آرا، ادعاهای بی اساس پیرامون تقلب در انتخابات یا مخدوش بودن انتخابات بدون دلیل و مدرک از دیگر مصادیق این جرم ها محسوب می شوند.

 

 
لینک دین
تلگرام
اینستاگرام
الووکیل

ورود اعضا

برای دریافت خدمات حقوقی ثبت نام کنید