بر اساس قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب سال ۱۳۹۲، امور مربوط به سرپرستی این کودکان و نوجوانان با سازمان بهزیستی کشور است.
قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب سال ۱۳۹۲، شرایطی را تعیین کرده است که افراد دارای این شرایط می توانند به سرپرستی این کودکان اقدام کنند.
دفتر حقوقی موکل، ارائه دهنده خدمات حقوقی توسط وکلای پایه یک دادگستری
قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب سال ۱۳۹۲، شرایطی را تعیین کرده است که افراد دارای این شرایط می توانند به سرپرستی این کودکان اقدام کنند.
در مرحله نخست، مهم است که فرد از اتباع ایرانی باشد. به موجب ماده ۵ قانون مذکور افراد دارای شرایط زیر می توانند از بهزیستی، سرپرستی کودکان بی سرپرست را درخواست کنند:
الف ـ زن و شوهری که پنج سال ازدواج کرده باشند و از این ازدواج فرزندی نداشته باشند، به شرطی که یکی از آنها حداقل ۳۰ سال داشته باشد. ب ـ زن و شوهر دارای فرزند به شرطی که یکی از آنها حداقل ۳۰ سال داشته باشد. ج ـ دختران و زنان بدون شوهر، درصورتی که حداقل ۳۰ سال سن داشته باشند، فقط حق سرپرستی کودکان دختر را دارند. به گزارش مهداد، در بعضی موارد مانند اینکه درخواست کننده از وابستگان کودک باشد یا زوجی درخواست کند که امکان بچه دار شدن نداشته باشند، می توان با درنظر گرفتن مصلحت کودک از برخی از این شرایط چشم پوشی کرد. اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است. همچنین درخواست کنندگان سرپرستی باید دارای شرایطی مانند عدم محکومیت جزایی مؤثر، تمکن مالی، سلامت جسمی و روانی، نداشتن اعتیاد به مواد مخدر و شروطی از این قبیل باشند. (ماده ۶ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست) در صورتی می توان سرپرستی این کودکان را به سایرین سپرد که امکان شناخت پدر یا مادر یا جد پدری او وجود نداشته باشد یا این افراد یا وصی آنها در قید حیات نباشند یا هیچ کدام صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و دادگاه سرپرستی او را به سازمان بهزیستی سپرده باشد. (ماده ۸ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست)
فرایند سپردن سرپرستی یک کودک به خانواده متقاضی
فرایند سپردن سرپرستی یک کودک به خانواده متقاضی به شکل زیر است:
در ابتدا تقاضانامه درخواست کنندگان سرپرستی باید به سازمان بهزیستی داده شود و این سازمان حداکثر پس از دو ماه، نظر کارشناسی خود را به دادگاه اعلام می کند. دادگاه همه جوانب و موارد و شروط ذکرشده در قانون را بررسی می کند و با در نظر گرفتن نظر بهزیستی اگر همه چیز مساعد بود، قرار سرپرستی موقت و آزمایشیِ ۶ ماهه را صادر کرده و به دادستان، متقاضی و بهزیستی ارسال می کند. اگر در طول این ۶ ماه هر یک از شرایط از بین رفت یا معلوم شود که از اول وجود نداشته است، دادگاه می تواند با تقاضای دادستان یا هر یک از تقاضاکنندگان و تقاضای بهزیستی، قرار سرپرستی موقت را لغو کند.
تمامی این شروط و نظارت ها برای مصلحت خود کودک مقرر شده است و هر موضوعی که مصلحت او را در خطر قرار دهد در اولویت کار سازمان بهزیستی، دادگاه و دادستان قرار دارد.
حال اگر در طول مدت ۶ ماه موردی پیش نیاید، دادگاه در صورتی حکم سرپرستی را صادر می کند که تقاضاکننده بخشی از اموال خود را به کودک تحت سرپرستی تملیک کند و تشخیص این که چه میزان باشد با دادگاه است.
البته احراز لزوم به نام کردن بخشی از مال با دادگاه است و ممکن است در مواردی برای مصلحت کودک از این شرط چشم پوشی کند.
اداره این اموال در صورتی با سرپرست است که دادگاه او را قیم کودک نیز قرار دهد. همچنین برای صدور حکم سرپرستی باید درخواست کننده تعهد دهد که تمامی مخارج مربوط به سرپرستی کودک را تامین کند. تشخیص لزوم این مورد نیز بر عهده دادگاه است.
آثار صدور حکم سرپرستی
با صدور حکم سرپرستی حقوق و تکالیفی برای سرپرستان ایجاد می شود:
حضانت
با صدور حکم سرپرستی، کودک در حکم فرزند آن خانواده محسوب می شود و زوج و زوجه باید تعهد دهند تمامی هزینه ها و مراقبت های مورد نیاز را انجام دهند.
بر اساس ماده ۱۷ قانون مذکور، تکالیف سرپرست نسبت به کودک از نظر نگهداری، تربیت و نفقه و… مانند تکالیف والدین نسبت به اولاد است.
اگر زوجینِ سرپرست از یکدیگر جدا شده یا یکی از آنها فوت کنند، کودک طبق نظر دادگاه به یکی از آنها یا شخص ثالثی سپرده می شود.
لزوم اطاعت کودک از سرپرستان
همانطور که گفته شد، رابطه کودک با سرپرستان مانند رابطه اولاد با والدین خود است. به همین جهت اطاعت از سرپرستان و داشتن حق تنبیه در حد متعارفی که والدین برای اولاد دارند، برای کودک نیز برقرار است.
نام خانوادگی
پس از صدور حکم قطعی سرپرستی، دادگاه به سازمان ثبت احوال ابلاغ می کند تا نام کودک وارد اسناد سجلی سرپرستان شود و همچنین شناسنامه جدید با نام خانوادگی سرپرستان برای کودک صادر شود و سابقه هویتی کودک در پرونده او محفوظ می ماند.
وقتی کودک به ۱۸سال رسید، می تواند از اداره ثبت احوال، صدور شناسنامه جدید با نام خانوادگی والدین واقعی خود در صورت معلوم بودن آنها درخواست کند.
ولایت نداشتن سرپرست بر فرزندخوانده
با توجه به اینکه سرپرست مانند ولی قهری برای فرزند خوانده نیست در نتیجه پس از فوت سرپرست، پدر او، همانند جد پدری؛ ولی او نخواهد بود و دادگاه اقدام به تعیین قیم برای کودک می کند. همچنین با توجه به این که فقط ولی قهری می تواند وصی تعیین کند، سرپرست نمی تواند وصی برای فرزندخوانده تعیین کند و دادگاه اقدام به انتخاب قیم می کند.
عدم قطع رابطه کودک با خانواده حقیقی خود
با صدور حکم سرپرستی، رابطه بین کودک با خانواده اش همچنان پابرجاست و خللی در آن ایجاد نمی شود.
ارث نبردن فرزندخوانده از سرپرست
قانون حمایت از کودکان بی سرپرست برای جبران این موضوع که فرزندخوانده از سرپرست ارث نمی برد، به نام زدن بخشی از اموال سرپرست را واجب کرده است تا از هرگونه سوءاستفاده جلوگیری شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید با وکلای دفتر حقوقی موکل ارتباط برقرار نمایید.
بیشتر بخوانید
بررسی صلاحیت دادگاه خانواده| دفتر حقوقی موکل
وضعیت نفقه فرزند حاصل از تلقیح مصنوعی|دفتر حقوقی موکل
اگر مادر در زمانی كه حضانت بر عهده اوست ازدواج كند، تكليف چيست؟ |دفتر حقوقی موکل
