یکی از آثار مالی عقد نکاح، مهریه می باشد. در واقع زن با عقد نکاح، مالک تمام مهریه می شود و می تواند به محض جاری شدن صیغه عقد، تمام مهریه را به اجرا گذاشته ومطالبه نماید و شوهر مکلف است مهریه را که چون دین بر ذمه او است، پرداخت نماید. اما زمانی که زوجین، بخواهند طلاق بگیرند، زن درصورتی که باکره باشد، تنها مستحق نصف مهر می باشد، ولی درصورتی که بکارت اوتوسط شوهر زایل شده باشد، مستحق تمام مهرخواهد بود و این موضوع دررای طلاق منعکس خواهد شد، یعنی دادگاه در حکم به طلاق، شوهر را حسب مورد، محکوم به پرداخت نصف یا تمام مهر خواهد کرد.
مهریه از نظر زمان مطالبه به دونوع تقسیم می شود:
1- مهریه عندالمطالبه
2- مهریه عندالاستطاعه
مهریه عندالمطالبه یعنی
بعد از جاری شدن صیغه عقد، هرزمان که زن خواهان مطالبه آن باشد، شوهر باید آن را پرداخت نماید. در صورتی که شوهر توانایی پرداخت مهریه در زمان مطالبه را نداشته باشد، می تواند دعوای اعساررا مطرح نماید، یعنی در مهریه عندالمطالبه، این شوهر است که باید عدم توانایی مالی خود را ثابت نماید. چون هر مدیونی باید دین خود را پرداخت کند، مگر مدعی اعسار باشد. منتهی چون در مهریه شوهرمالی دریافت نکرده است، صرف ادعای اعسار از سوی شوهر کافی می باشد، مگراینکه زن دلایلی خلاف ادعای اعسار شوهر، مطرح نماید. اما در رویه و عمل، دادگاه ها شهادت دو شاهد را برای پذیرش اعسار شوهرلازم می دانند. در مهریه عندالمطالبه، اگر شوهر حاضر به پرداخت مهریه نشود و ادعای اعسار را نیز مطرح نکند، حبس خواهد شد تا زمانی که اعسار او ثابت گردد. اما مهریه عندالاستطاعه یعنی؛ بعد از جاری شدن صیغه عقد، زن هر زمانی نمی تواند مهریه را مطالبه نماید، بلکه تنها زمانی می تواند از شوهر بخواهد مهریه را پرداخت نماید که، شوهر توانایی یا تمکن مالی داشته باشد. اگر شوهر توانایی یا استطاعت مالی بر پرداخت مهریه داشته باشد، موظف به پرداخت می باشد در غیر اینصورت تکلیفی به پرداخت ندارد. اما اثبات این موضوع که شوهر توانایی مالی بر پرداخت مهریه را دارد، با زن خواهد بود، یعنی زن با معرفی مال یا حسابی بانکی از شوهر، اثبات نماید که شوهر متمکن از پرداخت مهریه است، در اینصورت، اگردادگاه مال معرفی شده را ازمستثنیات دین نداند، توقیف خواهد کرد، ولی اگر مال معرفی شده ازمستثنیات دین باشد توقیف نخواهد شد.
در مهریه عندالاستطاعه
در صورت عدم پرداخت مهریه، شوهر حبس نخواهد شد و اگر زن مالی از شوهرمعرفی و متمکن بودن شوهررا اثبات نماید، مال توقیف می شود و دیگر نیازی به حبس شوهرنیست. نظربه اینکه، اثبات این موضوع نیاز به تخصص و پیگیری قضایی و ارایه دلایل و مدارک مرتبط و استدلال در نزد قاضی دارد و همچنین جهت سهلولت و تسریع در کار، حضور وکیل مهریه در پرونده، لازم و ضروری می باشد. عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن مهریه با توافق زوجین مشخص می باشد، یعنی باید ملاحضه شود که زن و شوهردر ضمن عقد به چه نحو توافق نموده اند. اگرتوافق به عندالمطالبه بودن شده باشد، مهریه عندالمطالبه و در صورتی که توافق برعندالاستطاعه بودن شده باشد، مهریه عندالاستطاعه خواهد بود. اما در صورتی که عقد نکاح در خصوص عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن مهریه ساکت باشد، اصل بر عندالمطالبه بودن است و مدیون یعنی شوهر باید به صورت حال آن را پرداخت نماید.
اگر زوجین توافق بر عندالمطالبه بودن مهریه کرده باشند، علی رغم توافق، تمام مهریه عندالمطالبه نخواهد بود. بلکه اگر مهریه، سکه باشد و مقدار آن بیش از 110 سکه باشد، در این صورت تنها تا 110 سکه عندالمطالبه خواهد بود و مازاد بر 110 سکه عندالاستطاعه می باشد و تمام احکامی که دربالا در خصوص عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن بیان شده دراین مورد نیز جاری است. مهریه خواه عندالمطالبه باشد خواه عندالاستطاعه، می توان یا از اجرای ثبت اداره ثبت اقدام کرد، یا از طریق دادگاه، یعنی زن می تواند مهریه خود را یا از طریق اجرای ثبت به اجرا گذاشته و اموال شوهر را توقیف نماید، یا از طریق دادگاه به موجب تامین خواسته، اموال شوهر را توقیف نماید. تفاوت دراین است که اگرمهریه از طریق اجرای ثبت اقدام شود، نیازی به پرداخت هزینه دادرسی نبوده و سریع تر به نتیجه خواهد رسید. البته اقدام از طریق اجرای ثبت زمانی بهتر است که زن اطلاع داشته باشد از اینکه که شوهر اموالی دارد، چون اگر شوهر اموالی نداشته باشد، اقدام دیگری نمی توان انجام داد. ولی اگر از طریق دادگاه اقدام شود، درصورتی که از شوهر مالی شناسایی نشود و حکم قطعی صادر شود، در صورت عدم پرداخت مهریه، می توان حکم جلب شوهررا اخذ کرد.
